Dirk van Gelder

Dirk van Gelder (Scheveningen, 9 maart 1907 – aldaar, 15 oktober 1990) was een Nederlands tekenaar, graficus en boekbandontwerper.

Jeugd: Eind 1922 moest Dirk van Gelder gaan kuren in Davos. Toen hij weer thuis was wilde hij niet naar school terug en besloot tekenaar en schilder te worden. Contacten die vader van Gelder (Zijn vader, dr. H.E. van Gelder, was van 1912 tot 1941 directeur van het Haags Gemeentemuseum) had, bevestigden dat dit een goede keus was. Zo schreef kunstenaar Jan Toorop: “Met ontzettend veel genoegen heb ik op een Zondagmiddag vele teekeningen van uwen zoon bekeken. Daar zit heel heel veel mooi’s, fijn’s, pittig’s en teer’s in zijn werk. Dat belooft iets bijzonders te worden, zeer zeker.”

Studiereizen: Zijn moeder J.H. van Gelder-Scalongne had Nederlands gestudeerd en maakte muziek. Als jongen al was Dirk geïnteresseerd in de natuur. Bij zijn favoriete kunstenaars behoorde Theo van Hoytema. Deze invloed is te zien in zijn eerste tentoonstellingen. van Gelder maakte studiereizen naar Texel en Sicilië. Vanaf 1938 maakt hij houtgravures. In de jaren die volgden ontstond hiervan een indrukwekkend oeuvre.

De Roos: In juni 1945 werd Stichting De Roos opgericht. Deze naam was gekozen als een eerbetoon aan de boekverzorger en letterontwerper S.H. de Roos. Al in 1946 kwam er een uitgave van De Roos met illustraties van Dirk van Gelder; het werd De Harp I. In 1950 verzorgde van Gelder no.17 van de reeks: Mei, het meest bekende boek van Herman Gorter. Het resultaat van deze uitgave was prachtig. Verzamelaars van deze beperkte oplage van 175 stuks per uitgave, maken dit werk tot één van de meest gezochte van Stichting De Roos

Bresdin: van Gelder had veel bewondering voor het werk van de Franse graficus Rodolphe Bresdin (1822-1885); hij publiceerde in 1976 een uitgebreide Franstalige monografie en oeuvre-catalogus over de grafiek van Bresdin.

Docentschap: Na zijn huwelijk in 1938 met Karen Mauve en na een verblijf in Italië gingen zij in Veere wonen. In het begin 1940 verlieten zij hun huurhuis en kochten zij een zestiende-eeuws pakhuis. Hier werden hun dochters Aleid en Agnes geboren. Tot 1963 woonden zij daar en gingen daarna in Den Haag wonen, waar van Gelder sinds 1952 aangesteld was als docent grafische vakken aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Dit docentschap verschafte hem een vast inkomen.

De Haagse Etsclub: In 1972 werkte hij mee aan de tot standkoming van het Schelpenboekje, in 1976 aan de uitgave Onkruid en in 1984 richtte hij samen met Simon Koene Han van Hagen en Willem Minderman de Haagse Etsclub op.

Oeuvre: Het volledige grafische oeuvre van van Gelder omvat 165 etsen, 66 litho’s en 179 houtgravures waaronder een aantal exlibris en gelegenheidsdrukwerk.

Literatuur:
Ad van der Blom, Buiten. Uitgave van De Haagse Etsclub (Den Haag 1984).
Sietzo Dijkhuizen en Hans Warren: Buiten is dichtbij. Dirk van Gelder en de natuur, fascinerede visie van een tekenaar-graficus. Amsterdam Boek, 1976. ISBN 90 318 9831 7
Henk van Buul: Dirk van Gelder zijn exlibris en gelegenheidsgrafiek. Uitgegeven door Arethusa Pers, Herber Blokland, Baarn 1984. Geïllustreerd met afbeeldingen in zwart wit.
Agnes van den Noort-van Gelder: Dirk van Gelder in Veere 1938-1963. Uitgever: Den Boer / De Ruiter 2007. ISBN: 978 90 7457 699 4
Ina Versteeg: De Haagse Etsclub, Fascinatie voor de etskunst. Uigeverij Van Soeren & Co, Amsterdam 2002. ISBN 90 6881 106 1
Mathieu Lommen: In beperkte oplage: archief Stichting De Roos 1945-2005. Thoth 2006.
Susan Adam, Titus M. Eliëns en Agnes van den Noort-van Gelder: Dirk van Gelder 1907-1990. Tekenaar en veelzijdig graficus. Uitgeverij Waanders in samenwerking met het Gemeentemuseum in Den Haag. 2008, 304 pagina’s, ISBN 978 90 400 8408 9

Info: Lexicon Pieter A. Scheen, RKD